İspanya La Liga’da 29. haftada oynanan Cadiz – Valencia maçında ırkçılık skandalı meydana geldi. Çabanın 25. dakikasında konuk takımın Fransız stoperi Mouctar Diakhaby’nin ırkçı atağa uğradığını söz etmesinin akabinde Valencialı oyuncular soyunma odasına gitti. Kadro daha sonra maça devam etme kararı alırken Diakhaby’nin yerine Guillamon oyuna dahil oldu.
LA LİGA PUAN DURUMU İÇİN TIKLAYIN
Skandal olayın akabinde açıklama yapan Valencia Kulübü, “Tüm ekip, bu arma için savaşmak maksadıyla alana dönmeye karar verdi fakat ırkçılığa karşı da birlik olmuş durumdalar. Irkçılığa hayır.” sözlerini kullandı.
Futbolda ırkçılık olaylarının hukuksal karşılığı
Moussa Marega olayı özelinde, Portekiz polisi karşılaşma müddetince Marega’ya ırkçı atakta bulunan taraftarların tespiti için stadyum kamera kayıtlarını incelemeye başladı. Portekiz mahallî kanunlarına nazaran, ırkçı aksiyonlara karışan şahıslar beş yıl müddetle mahpus cezasıyla cezalandırılıyor.
Futbolda ırkçı hücumların tüzel istikametten FIFA ve UEFA boyutu da bulunmaktadır. Irkçılık karşısında sıfır tolerans sahibi olduğunu belirten FIFA’nın, buna karşın birçok ırkçı aksiyon karşısında üstte belirtilen ağır ceza ölçülerini uygulamaması eleştirilmesi gereken bir noktadır.
FIFA: FIFA regülasyonlarına nazaran, üye ülke federasyonları futbolda ırkçılık ile çaba etmeli ve ırkçı hareketlerde bulunan bireyleri FIFA regülasyonlarını örnek alarak kendi içtihatları ile cezalandırmalıdır. Irkçılık olayları FIFA Disiplin Talimatı’nda Ayrımcılık (Discrimination) başlığı altında tanımlanmakta olup, FIFA’nın ırkçılık ile çabası üç başlık altında tanımlanmaktadır; aksiyon planı, ayrımcılıkla uğraş yetkilisi ve cezalar. Birinci olarak, FIFA’ya üye ülke federasyonlarının tamamının, yetkilileriyle, futbolcularıyla ve hakemleriyle ırkçılıkla topyekün çaba için somut aksiyon planının olması gerekmektedir. İkincisi, her karşılaşma sırasında stadyumlarda ayrımcılıkla uğraş yetkilisi bulunmalıdır. Bu kişinin stadyumlarda potansiyel hareketleri saptayıp, hakemleri bilgilendirmesi ve ırkçı aksiyonlarla ilgili kanıtları toplaması gerekmektedir. Üçüncü ve en değerli kısım ise ırkçı hareketler karşısında FIFA Disiplin Talimatı’nda yazılı olan ceza ölçüleridir.
Irkçı aksiyonlarda bulunan taraftarların mensubu olduğu kulübe hareketin tartısına nazaran, ihtar yahut seyircisiz oynama cezalarından biri verilir. Önemli bir ırkçı aksiyonun ortaya çıkması yahut ırkçı aksiyonların tekrarı durumlarında; ilgili kulübe hükmen mağlubiyet, puan silme, küme düşürme yahut ligden çıkarılması üzere çok önemli ve ağır cezalar verilebilir.
Ayrıyeten talimatlara nazaran, ırkçılık hareketlerini gerçekleştiren taraftarların en az 2 yıl müddetli stadyuma girişleri yasaklanmalıdır. Taraftarların ırkçı hareketleri sebebiyle de ilgili federasyon yahut kulübe en az 30 bin İsviçre frangı para cezasına hükmedilir.
Irkçılık karşısında sıfır tolerans sahibi olduğunu belirten FIFA’nın, buna karşın birçok ırkçı hareket karşısında üstte belirtilen ağır ceza ölçülerini uygulamaması eleştirilmesi gereken bir noktadır.
UEFA: UEFA Disiplin Talimatı’nda ise şahıslardan fazla kulüp ve federasyonlara uygulanacak cezalar öne çıkıyor. Örneğin bir stadyumda kulüp taraftarları tarafından birinci sefer ırkçı hareket gerçekleştirilmesi durumunda, aksiyonu gerçekleştiren taraftarların mensubu olduğu kulübe tribün kapatma cezası verilir. Bu aksiyonun ikinci defa gerçekleştirilmesi durumunda ise bunun cezası seyircisiz oynama ve 50 bin avro ceza ölçüsü olacaktır. Önemli ırkçılık aksiyonları ise tekrar FIFA Disiplin Talimatı’ndaki üzere, hükmen hezimet, puan silme ve ligden çıkarılma üzere ağır yaptırımlarla cezalandırılacaktır.
Bunların yanında, hakemlere de karşılaşmayı durdurma yetkisi verilmiştir. Karşılaşmanın durdurulması sonrası aksiyonların devam etmesi durumunda, ırkçı hareketleri gerçekleştiren taraftarların mensubu olduğu kulüp karşılaşmayı hükmen kaybetmiş sayılacaktır.
Avrupa futbolunda ırkçılık sorunu neden çözülemiyor?
Önemli bir toplumsal olay olan ırkçılığın futbol alanlarında tahlili çerçevesinde, stadyumdaki futbol paydaşlarının nasıl tepki göstereceği de bir o kadar değerlidir. Marega örneğinden yola çıkacak olursak, Marega’ya taraftarlar tarafından ırkçı ataklar yapıldığı anda, karşılaşma hakemleri ırkçı tezahüratlara karşı sessiz kalmış ve Marega’nın oyun alanını terk etme hareketine hiçbir ekip arkadaşı fiilen takviye vermemiştir.
Günümüzde hem FIFA hem de UEFA’nın ırkçılık karşısındaki pasif tavrı ve caydırıcı kararları uygulamaması sebebiyle, Avrupa futbolunda ırkçılık olayları artarak devam etmektedir. Örneğin Çin’de futbol oynamaya devam eden ünlü futbolcu Yaya Toure’ye nazaran her olay sonrası ırkçılık konusunda herkes konuşmakta, lakin FIFA ırkçılık konusunu gereğince önemsememekte ve bu bahiste tahlile yönelik aksiyon almamaktadır. Kendi kanısına nazaran, oyun alanında ırkçı hücumla karşı karşıya kalan futbolcular kadro arkadaşları ile birlikte direkt oyun alanını terk etmelidir. Eski futbolcu Les Ferdinand da emsal niyetlere sahiptir: “Futbolun idare organları bu bahse fazla eğilmiyor, zira hiçbir vakit ırkçılıkla karşı karşıya kalmadılar ve ırkçılığın ne derece makûs bir şey olduğunu bilmiyorlar. FIFA, UEFA yahut mahallî federasyonlara gidebilirsiniz, fakat hepsi mesuliyeti başkasına yönlendirerek kendisi sorumluluk almaktan kaçıyor.’’
Türel Tahlil: Futbolda ırkçılıkla çabada caydırıcı kararların konulması kadar bu kararların uygulanması da epeyce kıymetli. Futbolda son vakitlerde ırkçılığın artarak devam etmesinin en kıymetli nedenlerinden biri de hem ulusal hem memleketler arası federasyonların caydırıcı ceza ölçülerini uygulamamasıdır. Bunun yanında türel manada üzerinde durulması gereken bir başka nokta, kulüp yahut federasyonların değil hareketi gerçekleştiren bireylerin direkt cezalandırılması gereğidir. FIFA ve UEFA disiplin talimatlarında yazılan birçok husus, kulüp yahut federasyon yetkilileri, karşılaşma hakemleri ve futbolcularını kapsamaktadır. Lakin gerçek hayatta bu tıp istenmeyen aksiyonların birçoklarını gerçekleştiren şahıslar taraftarlardır ve bu taraftarlar hareketleri sebebiyle uzun yıllar boyunca ve hatta birtakım durumlarda ömür uzunluğu futbol karşılaşmalarından men edilmelidir.
Hakemler, oyuncular ve taraftarlar ırkçılığın karşısında durmalı
Önemli bir toplumsal olay olan ırkçılığın futbol alanlarında tahlili çerçevesinde, stadyumdaki futbol paydaşlarının nasıl tepki göstereceği de bir o kadar değerlidir. Marega örneğinden yola çıkacak olursak, Marega’ya taraftarlar tarafından ırkçı ataklar yapıldığı anda, karşılaşma hakemleri ırkçı tezahüratlara karşı sessiz kalmış ve Marega’nın oyun alanını terk etme hareketine hiçbir kadro arkadaşı fiilen dayanak vermemiştir.
İngiltere merkezli Kick It Out tertibi karşılaşma hakemlerinin ırkçılığa maruz kalan oyuncuya dayanak olmamasına ve oyuncuların tümünün bir ortaya gelip reaksiyon hedefiyle oyun alanını topluca terk etmemelerine mana verememiştir. Bu sebeple, bir futbolcu oyun alanında ırkçı bir taarruza uğradığında, hakemler, öbür futbolcular ve stadyumda bulunup ırkçı aksiyonları desteklemeyen taraftarlar dahil herkes ırkçı aksiyonun karşısında durmalıdır.